Uzależnienie od alkoholu – najpowszechniejsze zaburzenie psychiczne
Kiedy mówimy o prawidłowym funkcjonowaniu psychicznym człowieka, mamy na myśli poprawne spostrzeganie, odpowiednią uwagę, świadomość, pamięć i uczenie się, myślenie i mowę, emocjonalność i uczucia, dojrzałe procesy wolicjonalne itp. Aby cały ten skomplikowany mechanizm psychiczny właściwie działał, konieczna jest szczególna troska o właściwy rozwój psychiczny. Konieczne jest też unikanie wszystkiego, co zaburza funkcje psychiczne i osobowość człowieka.
Jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla psychiki stanowi używanie alkoholu w wieku rozwojowym i nadużywanie go przez osoby dorosłe.
Prof. Ondrej Kondáš pisze, że już w jednorazowym pijaństwie pogarsza się samokrytycyzm – opinie stają się bardziej stereotypowe, bez spostrzegania szerszych powiązań i kontekstów. Wśród negatywnych skutków szkodliwego picia wymienia:
- hamujący wpływ na centralne procesy nerwowe;
- hamujące działanie na procesy uczenia się i pobudzający na występowanie palimpsestów, luk, „dziur” w pamięci;
- pogorszenie uwagi;
- deficyty osobowościowe (obniżona pewność siebie, wzrastanie niepokoju i napięcia wewnętrznego, które z kolei wzmaga potrzebę picia; znacznie większe zainteresowanie teraźniejszością niż robieniem planów na przyszłość; skłonność do awanturnictwa, brak poczucia odpowiedzialności i wyższa impulsywność, nietolerancja, bezwzględność). Cechy te stopniowo oddziałują na integralność osobowości, przy czym następują jej strukturalne zmiany. Osłabia się wola, występują zaburzenia funkcji psychicznych i zdolności, stępienie uczuć i stopniowa psychodegradacja, psychozy alkoholowe;
- trudności w podporządkowywaniu się normom społecznym.
Dr hab. n. med. Anna Klimkiewicz wśród zaburzeń psychicznych wynikających z picia alkoholu wymienia:
- zaburzenia psychotyczne pojawiające się w okresie intensywnego używania alkoholu, takie jak: halucynoza alkoholowa, paranoja alkoholowa (zespół Otella), zespół amnestyczny;
- późno ujawniające się zaburzenia psychiczne wynikające z używania alkoholu, takie jak: zespoły otępienne, zaburzenia osobowości i zachowania; depresja.
Uzależnienie od alkoholu jest obecnie najpowszechniejszym zaburzeniem psychicznym. Justyna Wojteczek (zdrowie.pap.pl) omawiając badanie kondycji psychicznej społeczeństwa Polski Ezop II pisze, że 7 proc. polskiej populacji doświadczyło choć raz w życiu zaburzeń wynikających z nadużywania alkoholu. W samej Warszawie picie to problem około 200 tysięcy mieszkańców: pijących ryzykownie i szkodliwie. Dr Jacek Moskalewicz, socjolog z Zakładu Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami IPiN, podkreśla, że pomimo dużej liczby leczących się z uzależnienia i powszechnej dostępności mitingów AA, w ostatnich latach rosną współczynniki zgonów, których przyczyną jest alkohol. Procentowo największą grupę osób z problemem alkoholowym jest wśród bezrobotnych mężczyzn: aż prawie 35 proc. z nich – ok. 109 tysięcy. Jednak liczbowo więcej jest pijących pracujących: 12 proc. w tej grupie, co przekłada się na liczbę ponad 1,3 mln osób! Należy przy tym pamiętać, że choroba alkoholowa dotyczy całej rodziny pijącego. Bliscy często zmagają się ze współuzależnieniem, zwłaszcza dzieci ponoszą koszty tej choroby przez całe życie z uwagi na to, że dom, w którym rządzi alkohol, nie jest bezpiecznym środowiskiem.
Wobec skali problemów wynikających z pijaństwa i alkoholizmu należy zintensyfikować działania profilaktyczne we wszystkich środowiskach. Troska o trzeźwość powinna stać się priorytetem działań osób odpowiedzialnych za wychowanie, za stanowienie dobrego prawa i jego egzekwowanie.
Warto na koniec zacytować słowa dr. Moskalewicza: „Jeżeli ceny rzeczywiście się zwiększą, zmniejszy fizyczna dostępność alkoholu, to spadnie liczba osób z zaburzeniami. To ma też duże znaczenie symboliczne. Nie może być tak, że tłumaczymy dzieciom i młodzieży, iż alkohol jest szkodliwy, a tymczasem sprzedaje się go na każdym rogu, czasem 24 godziny na dobę”.
Oskar Józef Puszkiewicz ofm
Lektura:
Ondrej Kondáš, Psychologia kliniczna, PWN, Warszawa 1984
https://zdrowie.pap.pl/uzaleznienia
Artykuł powstał w ramach Projektu WIEDZA – WYBÓR – WOLNOŚĆ.
Dofinansowano ze środków Fundacji ORLEN.
autor: Oskar Józef Puszkiewicz ofm
