Wolność w sferze ciała

Wychowanie dzieci i młodzieży w wolności zaczyna się od uczenia ich odpowiedzialnej postawy wobec ciała. Jeśli bowiem nie zajmą dojrzałej postawy wobec ciała, instynktów i popędów, to będą krzywdzić samych siebie i innych ludzi, a w konsekwencji wcześniej czy później nie będą w stanie kierować się cnotą trzeźwości w pozostałych sferach życia. Wolność zaczyna się od wolności w odniesieniu do własnej cielesności.Po grzechu pierworodnym wszyscy ludzie przeżywają trudności w zrozumieniu sensu ciała i w odpowiedzialnym kierowaniu cielesnością. Zajęcie dojrzałej postawy wobec ciała nie jest łatwe.
W sposób spontaniczny grożą postawy skrajne. Jedną ze skrajności jest redukowanie siebie do sfery cielesnej, czyli utożsamianie się głównie albo wyłącznie z własnym ciałem. Ciało staje się wtedy bożkiem. W konsekwencji dana osoba podporządkowuje się ciału kosztem pozostałych sfer człowieczeństwa. Odtąd sądzi, że do szczęścia wystarczy ciało i cielesna przyjemność. Wychowanek, który redukuje siebie do ciała, wkracza na drogę uzależnienia od ciała. Staje się niewolnikiem ciała: niewolnikiem apetytu, fizycznych potrzeb i popędów, niewolnikiem lenistwa i wygodnictwa. Ktoś, kto jest podporządkowany ciału, czyni jedynie to, czego chce jego ciało. W konsekwencji nie potrafi odpowiedzialnie decydować, mądrze kochać ani solidnie pracować.
Uleganie dyktaturze ciała prowadzi do zaburzeń psychicznych, do niepokojów sumienia, do bolesnych rozczarowań i dramatycznych konfliktów międzyludzkich. Nierzadko prowadzi do brutalnych przestępstw. Gwałty czy inne formy przemocy seksualnej to dramatyczny skutek popadania w niewolę ciała. Redukowanie siebie do cielesności sprawia, że wychowanek okalecza nie tylko pozostałe sfery człowieczeństwa, lecz wyrządza krzywdę także swemu ciału. Niewolnik ciała doprowadza do sytuacji, w której jego cielesność staje się rodzajem nowotworu, zagłuszającego i niszczącego inne sfery ludzkiej rzeczywistości. Taka sytuacja wcześniej czy później prowadzi do zniszczenia również ciała, które nie może przecież istnieć w oderwaniu od pozostałych wymiarów człowieka. Dyktatura ciała mści się zatem także na ludzkiej cielesności. Uzależnienie od jedzenia, lenistwa czy popędów powoduje nie tylko zaburzenia psychiczne, duchowe, moralne czy społeczne, lecz także szkody czysto fizyczne, na przykład w postaci nadwagi, chorób zakaźnych czy uzależnień, niszczących zdrowie i życie człowieka.
Zadaniem wychowawców jest nie tylko ochrona wychowanka przed byciem niewolnikiem ciała. Odpowiedzialne wychowanie ma chronić dzieci i młodzież także przed popadaniem w drugą skrajność. Chodzi tu o sytuację, w której wychowanek ucieka od ciała, brzydzi się swoją cielesnością, nienawidzi ciała, walczy z nim. Taka postawa grozi zarówno tym, którzy w jakiejś fazie życia zostali skrzywdzeni czy upokorzeni w swojej cielesności, jak również tym, którzy sami krzywdzą siebie, gdyż ulegają cielesnym słabościom czy poddają się dyktaturze ciała. W obydwu przypadkach chcą „pozbyć się” ciała, bo traktują je jako źródło ich nieszczęść, słabości i cierpień. Często to właśnie uleganie dyktaturze ciała prowadzi do sytuacji, w której człowiek chce się „zemścić” na własnej cielesności i – w zaburzony sposób – „zadośćuczynić” za błędy popełnione w tej sferze. Prowadzi to do różnych form walki z własną cielesnością i do wrogości wobec ciała, na przykład w postaci anoreksji, bulimii, okaleczania ciała, niezdrowego stylu życia czy niszczenia zdrowia poprzez zatruwanie organizmu substancjami psychoaktywnymi, z których każda jest przecież toksyczna.
Wychowanie w wolności w odniesieniu do sfery ciała oznacza, że wychowawca pomaga dzieciom i młodzieży zrozumieć sens cielesności i zająć wobec niej dojrzałą postawę. Pomaga nam w tym sam Jezus. Niewidzialny Bóg stał się ciałem, żeby okazywać nam miłość w widzialny sposób: poprzez fizyczną obecność, ofiarną służbę i czystą czułość. Taki jest właśnie sens ludzkiego ciała. Bóg obdarzył nas ciałem po to, byśmy mogli okazywać miłość innym ludziom w widzialny sposób. Wychowanek osiąga wolność w sferze ciała wtedy, gdy się o nie troszczy (zdrowy tryb życia i odżywania) oraz gdy panuje nad ciałem po to, aby być w tej sferze zdyscyplinowanym. Dzięki dyscyplinie, czyli panowaniu nad popędami, instynktami, nad lenistwem i wygodnictwem, kieruje swoim ciałem w wolny i odpowiedzialny sposób, a zatem tak, by okazywać miłość. I w żadnym innym celu. Dojrzała postawa w sferze cielesnej sprawia, że wychowanek ma do siebie zaufanie, że buduje czyste, odpowiedzialne więzi z innymi ludźmi i że w konsekwencji doświadcza radości, która chroni przed każdą formą nietrzeźwości.

ciąg dalszy nastąpi

Ks. dr Marek Dziewiecki