Główne obszary szkód alkoholowych w Polsce

3.1. Główne ujemne skutki braku trzeźwości Polaków, to zwłaszcza:

– liczne szkody zdrowotne, w tym: nowotwory (np. jelita grubego, płuc – synergia z paleniem tytoniu, rak piersi u kobiet, choroby układu krwionośnego, nerwowego, trawiennego, marskość wątroby, choroby trzustki, Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS)³⁹;

– śmiertelne zatrucia, wypadki, samobójstwa, utonięcia, zamarznięcia (większość przypadków lub znaczący ich odsetek);

– ciężkie naruszenia prawa (w tym zabójstwa, bójki, napady, przemoc domowa);

– obniżenie wydajności w pracy i straty w działaniach gospodarczych (np.: błędna alokacja inwestycji), zniszczenia mienia publicznego i prywatnego, koszty przestępstw, awarii i katastrof, straty z powodu nadumieralności i inwalidztwa;

– duża liczba osób uzależnionych (między 640 tysięcy a milionem obywateli) i bardzo duża grupa osób szkodliwie i ryzykownie pijących – ok. 3 mln (czyli według najnowszej klasyfikacji DSM V – uzależnieni w stopniu lekkim i umiarkowanym)⁴⁰;

– duża, kilkumilionowa (4-5 mln) rzesza osób współuzależnionych (w tym ok. 1 mln dzieci⁴¹) wykazujących zaburzenia zdrowotne, psychiczne i rozwojowe, ogromnie obciążonych stresem⁴²;

– bezpośredni i decydujący wpływ na przemoc domową, również wobec dzieci (około 70% przypadków)⁴³;

– rozpad więzi rodzinnych i znaczący wpływ na liczbę rozwodów;

– większość przypadków bezdomności i duży wpływ na chroniczne bezrobocie wielu osób;

– duży zakres strat rozwojowych ludzi młodych (straty o różnorodnym charakterze, od biologicznych po psychologiczne i duchowe)⁴⁴;

– znaczne koszty usuwania szkód alkoholowych (np. koszty leczenia) na poziomie znacznie przekraczającym wpływy z obrotu napojami alkoholowymi⁴⁵;

– niezdolność do miłości oraz popadanie w drastyczny kryzys duchowy, moralny i religijny.

3.2. Niemal wszystkie podane straty mogą ulegać istotnemu ograniczeniu w przypadku postępu w zmniejszaniu średniego spożycia, a przede wszystkim zmiany wzorów używania alkoholu w Polsce (zbyt duża koncentracja spożycia, ignorowanie okoliczności wykluczających spożycie). Są wśród nich i takie, które można wyeliminować prawie całkowicie, jak np. FAS/FAE.

3.3. Należy też wskazać na takie trudne do oszacowania, ale niewątpliwe szkody, jak ogólne osłabienie życia duchowego, dezintegracja wspólnot lokalnych, zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa publicznego czy straty kulturowe. Społeczeństwo, przy tak wysokim poziomie problemów występującym w naszym kraju, jest jako całość słabsze i mniej suwerenne wewnętrznie. Ta sfera subtelnych zmian kulturowych powinna być badana metodami jakościowymi lub ujmowana w refleksji antropologicznej (filozoficznie i teologicznie), gdyż właśnie w tego rodzaju subtelnych procesach „wykluwają się” problemy alkoholowe w masowej skali.

Istnieje związek między widocznym rozwojem lub regresem całego społeczeństwa a stanem problemów alkoholowych (problem wolności i suwerenności wewnętrznej Narodu). Zwłaszcza dotyczy to kondycji wspólnot rodzinnych, szkolnych i zawodowych jako zasadniczego czynnika ochronnego.

Przypisy:

³⁹ Riley E.P., Infante A., Warren K.R.(2011). Fetal Alcohol Spectrum Disorders: An Overview. Neuropsychology Review, 21, s. 73.

⁴⁰ Raport WHO 2014 podaje odsetki na poziomie 14,5% mężczyzn i 2,6% kobiet jako problemowo pijących w grupie 15 lat i więcej lat, zaś w odniesieniu do samego odsetka uzależnionych mamy odpowiednio 7,7% uzależnionych mężczyzn i 1,4% uzależnionych kobiet. Obydwa wskaźniki są na poziomie ok. 2 razy większym, niż średnia dla Regionu Europejskiego WHO.

⁴¹ W Polsce, na podstawie badań naukowych, określono, iż 943 tys. dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat ma rodziców z problemami wynikającymi z picia („Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostęp do psychiatrycznej opieki zdrowotnej – EZOP Polska”).  Populacja ta stanowi ok. 13% tej grupy wiekowej. Odsetek ten waha się od 11% wśród dzieci do 4 r. ż. do prawie 15% w grupie wiekowej 13-17 lat.

⁴² O znacznych rozmiarach zjawiska świadczy fakt, że w Polsce działa aktywnie kilkaset lokalnych grup samopomocowych osób współuzależnionych. Również odsetki kobiet hospitalizowanych w związku ze skutkami nadużywania alkoholu przez małżonka są wysokie i obejmują znaczną część przypadków ciężkich nerwic (szacunkowo ok. 40%). http://www.al-anon.org.pl/

⁴³ Sasal H.D., Niebieskie Karty. Procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie, 2006, Warszawa, Wyd. PARPAMEDIA, ss. 196.

⁴⁴ Bava S., Tapert S.F., Adolescent brain development and the risk for alcohol and other drugs problems, Neuropsychological Review, 2010, 20(4), s. 398-413; McCambridge J., McAlaney J., Rowe R., Adult consequences of late adolescent alcohol consumption: a systematic review of cohort studies, http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.1000413.

⁴⁵ Analizy ekspertów europejskich (Anderson, Baumberg) wskazują, że koszty szkód przynajmniej dwukrotnie przekraczają wpływy w państwach europejskich, lecz jeśli dołączyć tzw. koszty ciągnione, to uzyskujemy współczynnik nawet… 10-krotny! Stąd apel, aby zredukować spożycie w Europie ze względów gospodarczych, gdyż aktualnie ten biznes ma charakter pasożytniczy. Anderson P. Baumberg B., Alkohol w Europie. Raport z perspektywy zdrowia publicznego, Warszawa, 2007.