Litwa - sukcesy i porażki w walce z alkoholizmem
W ostatnich latach dane Światowej Organizacji Zdrowia wskazywały, że na Litwie pije się najwięcej na świecie. Statystyczny mieszkaniec Litwy wypił w 2016 roku 16 litrów czystego alkoholu. Białoruś, która dotąd zajmowała pierwsze miejsce, spadła na drugie - ze wskaźnikiem 15 litrów. Trzecia jest Łotwa - z wynikiem 13 litrów na głowę mieszkańca, a czwarte wspólnie zajęła Polska i Rosja (po nieco ponad 12 litrów).
Na Litwie wprowadzono obostrzenia mające na celu zmniejszenie spożycia alkoholu. Mogą go kupować osoby dopiero po ukończeniu 20. roku życia, a nie jak było po 18. Zostały ograniczone godziny sprzedaży. Napoje alkoholowe można nabyć tylko w godzinach 10-20, a w niedzielę 10-15. Wcześniej alkohol sprzedawany był od godz. 8 do 22.
Wprowadzono też całkowity zakaz reklamy i obowiązek umieszczania na wszystkich opakowaniach napojów alkoholowych ostrzeżenia o szkodliwości alkoholu dla kobiety w ciąży. Od 2020 roku podczas masowych imprez można będzie handlować tylko niskoprocentowym alkoholem - do 7,5 proc. Natomiast na plażach nie można będzie w ogóle sprzedawać alkoholu.
W 2017 roku na Litwie wzrosła akcyza na alkohol - na trunki wysokoprocentowe o 23 proc., na wino i piwo - o 112 proc.
Czy te wszystkie konieczne i uzasadnione działania rządu przyniosły pozytywne rezultaty? Opinie są podzielone.
Ramūnas Karbauskis, lider Związku Chłopów i Zielonych, w wywiadzie dla Kuriera Wileńskiego powiedział: „Statystyka pokazuje nam, że cele, które zostały podjęte w celu ograniczenia spożycia alkoholu, są skuteczne, chociaż przedstawiciele biznesu na różne sposoby chcą udowodnić, że te ograniczenia nie przyniosły żadnych korzyści. Nie rozumiem, co wtedy było przyczyną, że zmniejszyło się spożycie trunków alkoholowych. Widzimy wyraźne zmiany w myśleniu naszej młodzieży, przecież zaszły ogromne zmiany w ich zachowaniu. Bardzo zmniejszyła się liczba młodych osób, które lubiły czas spędzać z mocnymi trunkami. Proszę zwrócić uwagę, jak ostatnio stały się popularne napoje bezalkoholowe. Przecież sprzedaż piwa bezalkoholowego wzrosła o 100 procent”.
Statystyki oficjalne wskazują na malejące spożycie alkoholu na Litwie. Na przykład, jeśli w ciągu pięciu lat, między 2011 a 2015 r., spożycie czystego (100 proc.) alkoholu na mieszkańca w wieku 15 lat i więcej spadło o 1,5 litra, to po dwóch latach, od 2016 do 2018 r., w wyniku polityki państwa spożycie czystego alkoholu na mieszkańca spadło o dwa litry.
Statystyki Instytutu Higieny dotyczące zachorowalności i umieralności z powodu chorób związanych z nadużywaniem alkoholu również potwierdzają pozytywny wpływ wdrażanych innowacji. W 2012 r. odnotowano 930 zgonów bezpośrednio związanych ze spożywaniem alkoholu, statystyki za 2018 r. pokazują, że liczba ta spadła niemal o połowę, do 507 zgonów. Od 2016 r. liczba osób, u których zdiagnozowano choroby związane z alkoholem, stale spada. Dane za lata 2016–2019 pokazują, że spada dynamika hospitalizacji z powodu chorób związanych z alkoholem (psychoza alkoholowa, toksyczność alkoholu, alkoholowa choroba wątroby).
Przeciwnicy zmian podkreślają, że wprawdzie zmniejszyły się oficjalne liczby statystyczne, natomiast wzrasta liczba osób korzystających z nielegalnych źródeł lub kupujących go zagranicą. Nie zmieniły się też ogólne przyzwyczajenia, co do spożycia napojów alkoholowych.
W ostatnich miesiącach gorącym tematem na Litwie było organizowanie wyjazdów maturzystów poza granice Litwy, aby świętować zdanie egzaminu koniecznie z alkoholem. Pomagali im w tym liczni nauczyciele i rodzice.
Pokazuje to, że praca nad otrzeźwieniem społeczeństwa musi iść wielotorowo, z naciskiem na uczenie zabawy, spędzania wolnego czasu, świętowania bez alkoholu. Chodzi o trwałą zmianę świadomości, że alkohol nie jest wcale potrzebny do życia i nie wpływa pozytywnie na dobrostan psychiczny.
